Beschaamd voor links

Deze week stootte ik op een pamflet van Joost Zwagerman. Voor wie Joost Zwagerman niet kent: het is een drukbezige schrijver uit het bevrijde deel van Nederland. Hij hield onder meer de Frans Kellendonklezing en dat is voor iemand die zichzelf schrijver wil noemen zowat de officiële erkenning van het schrijversschap, de weg naar de canonisatie.

Het pamflet waarover ik het wil hebben draagt de titel: “De schaamte voor links”.

 

Zwagerman is naar eigen zeggen beschaamd zichzelf links te noemen. Zwagerman is namelijk niet mee met de linkse mandarijnen van de PvdA, zowat de Nederlandse SPA. Het Nederland van 2007 is opgebouwd uit vele eilandjes die steeds vaker getto’s lijken te vormen, schrijft hij. Het zijn gecultiveerde isolationistische eilandjes van lieden die zichzelf hebben “bevrijd”. Het is Zwagerman zwaar te moede dat uitgerekend Balkenende aan komt draven met het credo “Samen leven, samen werken”, terwijl een dergelijk constructief antwoord nu net van een linkse partij als de PvdA als antwoord op de maatschappelijke versplintering waaraan ook Nederland ten prooi is gevallen verwacht moet worden.

Jawel: voor Zwagerman is “links” een gemeenschapsvormende kracht. Net trouwens als voor oud-parlementslid Evelien Tonkens: “Vrijheid hebben we nu wel genoeg. De vraag is: hoe kunnen we goed met de vrijheid omgaan?” Want terwijl het Nederlandse Groenlinks tegenwoordig nogal gedreven wordt door de veronderstelling dat onze broze vrijheden en verworvenheden in het gedrang komen, vindt Zwagerman dat die vrijheden veel te lang hebben liggen weken in een onwelriekend badje van onverschilligheid en eigenrichting. Tiens, zeggen we dan als Vlaming, wààr hebben we dat nogal eens gehoord? Is dat niet het “cultuurverlies” waarover Ad. Verbrugge het had in zijn Tijd van onbehagen?

Teveel individuele en collectieve vrijheden zijn ontspoord tot individueel of collectief wangedrag in het publieke domein, vindt Zwagerman. Vrijheid kan inderdaad ook inertie, stuurloosheid en een agressief soort zelfoverschatting veroorzaken, wanneer namelijk die individuele vrijheid alles overschaduwt, ook de notie van gemeenschap waarbinnen die vrijheid beleden wordt. Je bent echt niet alleen, Adriaan Verbrugge. Zelfontplooiing laat zich in de Hollandse praktijk allang niet meer combineren met het klassieke ideaal van Bildung of met respect, zegt Zwagerman. Zonder het noodzakelijk benul van zelfbegrenzing loopt de zelfontplooiing het gevaar te vervlakken tot tirannieke egomanie.

Maar wie daartegen in het geweer wil lopen, zoals Balkenende, loopt aan te botsen tegen de afkeer van de links-liberale keurtroepen, die walgen bij zoveel benepenheid.

Tiens bis: het zal wel zuiver toeval zijn, maar deze week bracht de NRC een lang stuk onder de titel De infantilisering van de consument is een bedreiging voor de democratie. Consumeren wordt het hoogste ideaal, waardoor zelfs een nieuwe norm ontstaat: dergelijke consumenten zijn geen bewuste, mee beslissende burgers, maar slachtoffers van een commerciële nivellering die in de feiten tot gevolg heeft dat onze vrijheid afneemt. De schrijver van de Infantiele consument is een Amerikaan, een zekere Barber, iemand uit hét land van de consumptie en, dacht ik, ook lang het land van de vrijheid. Als hij maar niet moet hangen. Het boek is nu in het Nederlands vertaald.

Toeval of niet, ook Zwagerman zit op een dergelijk spoor. Want dergelijke debilisering treft de lagere klassen van de samenleving nog het meest van al. “Is het niet een oud sociaaldemocratisch ideaal om hogere en lagere klassen te verbinden?”, vraagt Zwagerman zich af.

Maar helaas: de afstand tussen de top van de PvdA en het voetvolk is reuzengroot. Iedere vorm van communitarisme wordt door de “falanx van de politieke correctheid” gelijk gesteld aan vertrutting. Wat erger is: links is allang de dikste zuil van het ideeën-establisment geworden en dat is een ontwikkeling die zich bij oudere mensen in de loop van hun eigen leven voltrokken heeft en waar sommigen van hen, rebels als ze geacht willen worden, niet aan hebben kunnen wennen. Zodat Renate Rubistein in haar Huizinga-lezing kon zeggen dat de rebellen van Nieuw Links zich in de afgelopen decennia ontwikkelden tot de reactionairen van oud-links. Hun rebellie en ‘gezonde argwaan’ tegenover de instituties werden een nieuwe sociale norm, bindend en dwingend en in de ergste gevallen ook intimiderend. Maar dit gegeven gekoppeld aan het feit dat tal van lui uit dit soort ideeënwereld ook bestuurlijke macht hebben, maakt dat vele overheidsinstituten gevangen zitten in een klem van managerscultuur aan de ene kant en stuurloosheid als gevolg van anti-autoritaire naijleffecten aan de andere kant. “Een van de meest gruwzame erfenissen van Nieuw Links”, vindt Zwagerman.

Drie grote probleemgebieden

Omdat de mandarijnen aan het hoofd van de PvdA elke ware vernieuwing, dit is: elke terugkeer naar de ware opdracht van links afsperren, blijven de drie grote gebieden waarop het mankement van links zich het pijnlijkst manifesteert met grote klem steken.

Links blijkt leeg te zijn, als het aankomt op het doeltreffend aanpakken van deze problemen. Links schiet tekort als het aankomt op stellen van vragen in het maatschappelijke normen-en-waarden-debat; het schiet tekort op het vlak van de multicultuur en, ten derde, het faalt in de aanpak van de onttakeling van het onderwijs.

Zwagerman pakt eerst het onderwijs aan. Hij vangt aan met een voorbeeld: wie vandaag voor een klas leerlingen staat en een lezing geeft over schrijvers zoals Reve, Vestdijk en anderen, verliest niet alleen meteen alle aandacht, maar botst meteen op de vraag wie die mensen dan wel zijn zouden en waarom die mensen per se literatuur hebben geschreven en wie dat bepaald heeft? Zwagerman noemt dat de gevolgen van het Nieuwe Leren: je hoeft geen encyclopedische kennis. Je moet leren zoeken. Informatie opzoeken. In de praktijk komt het neer op leren googlen. Op Google namelijk: daar vindt je alle wijsheid van de wereld, en die is nog correct ook. Zeker weten. Kennisoverdracht evenwel is verdacht. Ruikt immers naar gezag en dàt is zowat het ergste wat er bestaat, naast fascisme en nationalisme uiteraard. Erger nog: leraren vinden het prachtig dat leerlingen vragen wie bepaalt of Reve en Vestdijk literatuur hebben geschreven. Mooi toch, dat ze niet zomaar alles meteen aannemen? Onwetendheid en onverschilligheid verheven tot bewijs van gezonde argwaan. En wij die dachten dat “gezonde argwaan” altijd moest berusten op het confronteren van met elkaar strijdige ideeën. Daartoe moet je ideeën hébben.

Leerlingen slagen tegenwoordig op basis van een portfolio dat ze zelf hebben samengesteld. Mooi toch? Slagen voor slungelen, op straat rondhangen, sexfilms kijken—daar valt altijd wel wat mee op te pikken, volleerd ben je namelijk nooit—, het on s’amuse verheven tot norm. Wie sprak daar weer over infantilisering van de consument? En zijn we op deze manier niet bezig deze infantilisering tot studienorm te verheffen, dan nog wel op de enige plaats waar nog iets van voornaamheid zou kunnen worden overgedragen: de school?

Waar dat alles vandaan komt? Juist. Het is om in de grond te kruipen van schaamte: van links. De proeftuinen van de PvdA hebben naast de schaalvergroting, de fusies van scholen, het schoolmanagerdom tegelijk ook de debilisering en het gemakkelijke zich amuseren tot Grote Norm verheven: het Nieuwe Leren. Zonder gezag. Want dàt mag niet. Is haast even erg als fascisme en nationalisme.

Er is tegen deze gang van zaken felle kritiek geuit in de kringen van de PvdA zelf. Paul Scheffer en, jawel, Ayaan Hirsi Ali, hebben fel aangedrongen op het terugdraaien van de funeste ontwikkelingen in het onderwijs. Zij kregen benevens bakken kritiek over het hoofd gestort ook nog het verwijt dat ze linkse reactionaire afvalligen waren.

Maar dat is fundamenteel fout, stelt Zwagerman.

Want wat moet een Marokkaanse jongen uit een kansarm gezin in hemelsnaam aan met “zelfwerkzaamheid” en tien lesuren in de week met een docent die hem niets leert maar hem “begeleidt”? Het Nieuwe Leren is een weg in de richting van blijvende achterstelling en intellectuele verwaarlozing. Het is een mooie naam voor “zoek het zelf maar uit!”. Niet dat dit soort Nieuwe Leren nérgens op slaat. Zeker niet. Maar het is alleen maar weggelegd voor schitterende leerlingen: “Het alom gepropageerde ideaal van de individuele leerling die in zelfwerkzaamheid zijn eigen unieke talenten tot ontplooiing brengt, blijkt een zeer bepaald type leerling of student te zijn, waaraan vele feitelijke individuen helaas niet beantwoorden”.

Maar kritiek op dat Nieuwe Leren stuit gelijk op verzet vanuit de mandarijnen van Links: “We moeten niet terug naar de jaren vijftig. Niet alleen rijtjes grammatica stampen.” Waarop Zwagerman antwoordt: alsof het dilemma zo kinderlijk simpel is: zelfontplooiing of rijtjes stampen. Het Nieuwe Leren of terug naar de jaren vijftig. De feitelijke gang van zaken in het onderwijs is tegenwoordig almeteen simpel: het streven is niet de jeugd proberen op te tillen naar een hoger niveau, maar het onderwijs te laten dalen tot op het niveau van de slungelaars, de nietsnutten en de ongeïnteresseerden.

Vlaanderen, quo vadis??

De multicultuur

Onze samenleving is toch multicultureel geworden meneer? Ziet U dat dan niet? Dan bent U niet mee, U bent uit de tijd. Uw mening is dan ook van geen tel.

Ziehier de reactie van Zwagerman: “Prem (een bestuurder van allochtoonse afkomst uit Tuindorp-Oostzaan in Amsterdam) zat aan tafel bij drie buurtbewoners, besnorde mannen die in vroeger tijden prat waren gegaan op “hun” partij, de PvdA. Een van de drie, een gepensioneerde man en sinds kort scharrelaar in tweedehandse spulletjes, woonde al meer dan veertig jaar in dat stadsdeel. Onlangs vierde in zijn straat een groep jonge Marokkanen een feestje, en halverwege het feest besloten de Marokkaanse feestvierders de ruiten van zijn busje in te gooien. Zonder aanleiding? Zonder aanleiding. De echtgenote van de man was er iets van gaan zeggen. Resultaat: de bejaarde echtgenote was door de Marokkanen het ziekenhuis ingeslagen. Prem toog met de man naar het stadsdeelkantoor, waar een bebrilde stadsdeelraadsbobo de scharrelaar meedogenloos berispte. Goed, dat zijn vrouw met een klaplong en gebroken ledematen in het ziekenhuis was beland, dat was inderdaad een vervelend bedrijfsongeval. Maar de échte schande was volgens deze mevrouw dat de geplaagde echtgenoot daarna op Wilders was gaan stemmen. Dat was per saldo een veel erger misdrijf dan de mishandeling van zijn vrouw door de Marokkanen.”

Dit is Nederland. Niet Vlaanderen. En niet het Vlaams Blok/Belang. Maar waar zit voor het overige het verschil??

Nochtans hebben verschillende PvdA-intellectuelen deze ontaarding scherp gezien. De Socialistische Partij, jawel: socialistisch, is openlijk opgekomen voor de keuze: integratie en aanpassing aan de ene kant, of remigratie. Stel je voor: wat een gehuil zou er opstijgen in Vlaanderen! Remigratie! Onlangs vond Paul Mao Goossens het nodig om Bart Dewevers pleidooi voor verplichte inburgering aan te pakken: “Hierop moet Dewever worden afgerekend”. De linkse extremistische mandarijnen zijn ook in Vlaanderen nog druk doende… Zou het kunnen dat Vlaanderen en Nederland veel dichter bij elkaar staan dan we geneigd zijn te denken? En let wel: Dewever spreekt niet eens over “remigratie”. Geen woord daarover.

Niettemin.

Paul Scheffer had al in 2000 zijn befaamde “het multiculturele drama” gepubliceerd. Hij stelde dat de nieuwe, allochtone onderklasse weinig binding voelde met Nederland. Dus kwam hij op voor een nieuw, bezield verband tussen migrant en autochtoon. Dat bezielde verband kon volgens hem alleen maar ontstaan wanneer een formulering en invulling van onze nationale identiteit niet langer spottend zou worden weggewuifd. Die identiteit kon immers fungeren als een bindmiddel tussen allochtonen en autochtonen. Maar volgens de Groene Amsterdammer positioneerde Scheffer zich rechts van het Vlaams Blok en de chef van de hoofdmandarijnenclub, de Wiarda Bechmanstichting, vond dat Scheffer zich maar best bij Jorg Haider kon aanmelden. Anderen vonden dat Scheffer uit de partij moest worden gezet. Rick van der Ploeg, de oud-staatssecretaris, vond dat Scheffer het land uit moest geschopt worden. Meteen de grote middelen. Dan ben je gelijk zeker.

En na Scheffer kwam Fortuyn. Wie weet er nog dat Fortuyn actief lid van de PvdA was? Net als Ayaan Hirsi Ali, overigens?

Ook deze laatste was vlijmscherp voor de mandarijnen: het is de ideologie geworden onder links om allochtonen het koste wat het kost te beschermen. De kern van het probleem is dat in een brede laag van de moslimgemeenschap vrouwen geen bewegingsvrijheid mogen hebben en dat vrouwen niet buitenshuis mogen werken.

Maar de PvdA bleef Oost-Indisch doof. Nochtans: alleen een radicale verheffing van kansarme allochtonen kan een tegengewicht bieden aan dreigende radicalisering.

Maar ook hier is links mislukt…

De leegte op links

We hadden het daarnet al over “nationale identiteit”. Dat betekent: een hernieuwde aandacht voor wat Nederland tot Nederland zou kunnen maken. En, verklaarde Jos de Beus: dan is het tenminste duidelijk tot welke waarden allochtonen zich kunnen of moeten verhouden. Dat betekent meteen dat het conflict tussen allochtonen en autochtonen erkend wordt als een beschavingsconflict. Maar toen Jos de Beus—niet bepaald als een rechtse rakker te kwalificeren, aangezien zijn sympathie voor links buiten kijf stond—duidelijk maakte dat een doorgeschoten zelfontplooiing die verworden is tot wellustige egomanie elke vorm van sociale cohesie onmogelijk maakt en bijgevolg de allochtonen zonder enig referentiekader te kijk zet, kreeg hij van Femke Halsema te horen dat hij leed aan een gebrek aan zelfrefectie. Zoiets als een ziekte. Een nieuwe ziekte: de Ziekte van Halsema. Gekenmerkt voornamelijk door volgende symptomen: gebrek aan links-georiënteerde zelfreflectie, hardnekkig afwijken van de officiële linkse ideologie, ziekelijke neiging tot zelfstandig denken. Kijk eens aan! Linkse mandarijnen hebben altijd gelijk. Punt, uit. Kritiek is een uiting van onkunde, onbegrip, het is een ziekte, of, erger nog: een uiting van fascisme of nationalisme. Maar als waarden zoals persoonlijk ontwikkelingsgevoel, frustratietolerantie, zelfbeheersing, rationaliteit, mildheid, hoffelijkheid, respect voor de anderen en wat die anderen lief is, eens voorwerp van pedagogische bezorgdheid zouden worden? Het antwoord is simpel: dan krijg je de banbliksems van oppermandarijn en Neerlands hoofdinquisiteur Marcel van Dam op je kop: je kunt dergelijke eigenschappen toch niet opleggen? Daar heb je het weer: weer zo’n simplisme. Alsof de keuze zo kinderlijk eenvoudig is: of je legt iets op of je gooit het meteen maar in de prullenmand? Je zou het, bijvoorbeeld, ook kunnen aanleren. Bij sommigen zal het niet lukken, voorzeker, maar sommigen zullen erdoor worden aangegrepen. Dat is toch alweer vooruit, of niet? Maar zo niet van Dam: dergelijk eigenschappen bevinden zich bezijden het politieke krachtenveld luidt zijn onomstotelijk oordeel. En de overheid treedt niet op als zedenmeester. Die zit, geef toe.

Wel nog aan toe! En wat doen de mandarijnen van de opgelegde zelfontplooiing-zonder-encyclopedische-kennis dan?

Juist het door links uitgeholde onderwijs biedt nu uitgerekend de mogelijkheid voor het bediscussiëren en beklemtonen van de hoger genoemde gedragskenmerken. Discussie en beklemtoning: dat is toch geen zedenmeesterij? En dan verbaast links er zich over dat christendemocraten en “xenofoben op rechts” zich deze kwesties van moraal toe-eigenen en vervolgens niet meer uit handen geven? “Met zo’n hardnekkige veronachtzaming heeft links geen tegenstrevers meer nodig.” Het manoeuvreert zichzelf in de marginaliteit.

Quo Vadis, Vlaamse SPA? Om over Agalev/Groen! maar te zwijgen…

Het komt in de heetgebakerde breinen van de linkse mandarijnen maar niet op dat (ik citeer nu Zwagerman): “morele noties omtrent een verdoolde en verkilde samenleving die in de ban lijkt van louter economisch gewin en egomane behoeftebevrediging, bij uitstek thuishoren bij links.”

Lap! Het cursief is van Zwagerman, lezer. Voor wie twijfelen mocht. “Samen werken, samen leven”, Balkenendes slagwoord, hoort volgens Zwagerman dus thuis bij links… “Ik kan in het motto niets anders zien dan een sociaal en progressief beginsel.”

Ik ga door met citaten van Zwagerman, want ze zijn héérlijk.

“Je moet de moslims niet behandelen als een soort nobele wilden met het getto als hun reservaat”. Je moet ze opvatten als mondige burgers. Dat nobele-wildegedoe is het onbewuste en bevoogdende racisme van links. Zwagerman citeert een partijganger in Vrij Nederland.

Kijk eens naar het homohuwelijk. Ook weer zo’n heikel punt. Dàt door te drukken, dat zou nou eens een grote linkse overwinning wezen! En oh ramp, nu de Christendemocraten weer aan het roer staan: het homohuwelijk in gevaar! Want de ambtenaar van de burgerlijke stand heeft voortaan het recht de inzegening van zo’n huwelijk op grond van persoonlijk gewetensbezwaar te weigeren.

Nu zou je denken dat het linkse mandarijnendom, bezorgd als het is om de persoonlijke zelfontplooiing en de volstrekte voorrang van de individuele vrijheid, zich het lot van de arme in morele last terechtgekomen ambtenaar zou aantrekken. Niets daarvan.

Volgens onze linkse hemelbestormers is het homohuwelijk nu definitief in gevaar, want de ambtenaar mag de inzegening weigeren op persoonlijke morele gronden. En dus is het homohuwelijk in de feiten terug naar af. Zo luidt het linkse verdict.

Wat staat er in de wet? Een ambtenaar mag die inzegening weigeren en deze taak doorgeven aan een collega, op voorwaarde dat in elke gemeente een dergelijk huwelijk mogelijk blijft. Dus: als er geen collega beschikbaar is, moet hij de inzegening uitvoeren. Punt, uit. Is dat geen mooie oplossing voor een ogenschijnlijk onoplosbaar probleem—althans voor links? En toch schreeuwden oud-linkse reactionairen moord en brand.

Waarmee de leegte op moreel gebied ter linkerzijde gapend openligt…

En ten onzent, in Vlaanderen, geachte SPA? Geacht Groen? Heeft Patrick Janssens hier ook aan gedacht?

Links is in Nederland mislukt op zijn drie grote onderwerpen: het onderwijs, de multicultuur en de morele samenhang van de gemeenschap.

Zie het multiculturele drama. Links draagt een “nobele-wildegedachte” uit, een door-en-door racistische denkwijze. “Multicultuur”—een woord waarvoor niemand een goede definitie weet te bieden—vereist het onverbrekelijk koppelen van integratie—geregisseerd en gestuurd—van de allochtone bevolking aan een sterke aandacht voor hun sociale achterstelling. Nou: da’s nog eens een goed plan van links. Maar wat ratelt “onze” Paul Mao Goossens? Bart Dewever moet en zal afgerekend worden op zijn eis dat allochtonen moeten inburgeren. Moet en zal: daarvoor zal Paul Mao Goossens himself zorg dragen. Het linkse mandarijnendom op zijn strijdros. Ook in Vlaanderen. Zwagerman: “de denkfout is dus dat zo’n zero tolerance-beleid rechts is, terwijl linkse lokale bestuurders gelukkig erkennen dat zo’n beleid bij uitstek links is—want zero tolerance bevordert in de praktijk de sociale cohesie in buurten en beschermt de zwakkeren tegen de terroriserende probleemgevallen.” Met kennelijke instemming haalt Zwagerman Bas Heijne aan: “De pleitbezorgers van een pluralistische wereld moeten beseffen dat mensen alleen pluralistisch kunnen zijn wanneer ze ook de ruimte hebben zich ergens thuis te voelen, een plek waar ze zichzelf en hun overtuiging niet hoeven te relativeren. Die behoefte afdoen als achterlijk is gevaarlijk.” Alors, mes concitoyens, Mathias Declercq, Marc Reynebau en de spagaatplegers van De Standaard? Horen jullie de schreeuwende stem van Jean Améry? En toegegeven: aan de woorden van deze laatste hecht ondergetekende oneindig meer gewicht dan aan de richtingloze luchtfietserij van de genoemde concitoyens… Het gaat erom, zegt Heijne nog, “een kleine, houdbare wereld te creëren, in het besef dat de grote wereld zich niet laat negeren”.

“De ooit hondstrouwe achterban uit de arbeidersklasse tranformeren tot een brede omhelzing van uiteenlopende bevolkingsgroepen die zich kunnen vinden in een nieuw geformuleerd en gedeeld ideaal waarin eigen identiteit en een gevoel van nationale eenheid verstrengeld zijn met een open oog en oor voor de wereld buiten de onze. Zo’n verbinding van nationaal besef met een internationale loyaliteit vormt een basis voor het stichten van een nieuwe linkse volkspartij, die zich niet laat leiden door clientelisme en opiniepeilingen, door marktonderzoek en de waan van de dag, maar door een gedeelte opdracht met de kracht van een ideaal”. Ziezo: dat is het links-conservatisme van Zwagerman.

Ik dacht bijna dat ik Dewever hoorde, maar die noemt zich rechts.

Zwagerman en Dewever moeten dringend eens met elkaar praten. Een nieuwe, heelnederlandse partij, met een afdeling in Vlaanderen en één in Nederland.

Politiek kan boeiend zijn.