Men zegt dat de traditie toestaat mensen nog tijdens de hele maand januari wensen toe sturen. Daarom: aan alle lezers en lezeressen een mooi 2025 toegewenst!

Niettemin vond ik het nodig om in het eerste stuk van dit jaar een minder opbeurende beschouwing te brengen, die ik bovenop nog een uitdagende titel heb gegeven…

Het einde van de vrije meningsuiting

We hebben er tijdens deze trumpiaanse tijd in de media nauwelijks wat van gemerkt: op 13 december 2024 werd de “EU Digital Services Act” van kracht. Laat u niet misleiden door de woorden: het zal duidelijk worden wat “services” écht betekent!

Zogenaamd om de veiligheid te garanderen moet voortaan alles wat in de EU rondgaat van een goedkeuring vooraf voorzien zijn. Zogenaamd, want daar horen uitdrukkelijk ook boeken bij[1]. Boeken kunnen maar in één opzicht “gevaar” opleveren: door hun inhoud. Boeken kunnen immers in fysische zin nooit te zwaar, te scherp of te giftig zijn. Doorgaans ontploffen ze ook niet. De zaak verandert wanneer dat alles in figuurlijke zin wordt opgevat: giftig voor de geestelijke gezondheid. Men zou dan kunnen denken aan het propageren van kinderporno (waar de EU nogal eens mee voor de dag komt) of iets dergelijks. Neen: het gaat om politieke inhoud. Denk maar aan wat zonder verdere definiëring algemeen “extreemrechts” wordt genoemd.

Ziedaar hoe de EU “onze veiligheid garandeert”.

De Belgische grondwet van 1831 stelt in artikel 18:  “Keuring van ambtswege kan nimmer worden ingesteld”. De EU voert hier “keuring van ambstwege” in voor àlle publicaties.

Zoiets noemen we tegenwoordig censuur, iets wat in zowat alle grondwetten verboden is.[2] Zo niet voor de EU dus…

‘De EU laat steeds meer haar ware gelaat zien, helaas is het een totalitair gezicht. De voormalige EU-commissaris Breton zegt dat men bereid is de verkiezingen in Duitsland te annuleren als de kiezer niet stemt zoals het hoort, net zoals men dat recent in Roemenië heeft gedaan. “Wij hebben het in Roemenië gedaan en zullen het indien nodig ook in Duitsland doen.”’[3] Dit is een buitengewoon brutale uitspraak. Het basisfeit kan onmogelijk ontweken worden: de EU is het die de verkiezingen in “vrije landen” bewust wil en zal manipuleren – maar zulks héél erg ten kwade duidt als het om Rusland of China gaat.

Hoelang is het geleden dat Ursula von der Leyen verklaarde dat de EU moet “gevaccineerd worden tegen fakenews?” Wie zal bepalen wat fakenews is? Breton? De jongens en meisjes van de Digital Services Act? Ursula zelf?

Welk beeld hangt deze EU op?

Vorige alinea draagt te titel: “het einde van de vrije meningsuiting.” Dat klinkt voor lieden die het vrije woord nastreven nogal pijnlijk. Maar is er een andere conclusie mogelijk als de censuur, tegen alle grondwetten in, uitdrukkelijk wordt ingevoerd? Als EU-potentaten[4] openlijk verklaren dat kiezers alleen mogen stemmen zoals die potentaten wensen – en dat wat daarvan afwijkt moet weggeknipt worden? Of als dame Ursula herself verklaart dat de hele EU moet afgeschermd worden tegen wat zij ongewenst nieuws vindt?

Het gezicht dat de EU steeds meer toont kan inderdaad slechts door één woord worden beschreven: totalitair – zoals het citaat hierboven doet.

Om dat woord even nader te definiëren ga ik te rade bij een onverdachte en in ieder geval deskundige bron: Hannah Arendt in haar The Origins of Totalitarianism. In haar Table of Contents wijdt zij hoofdstuk 10 aan “de klassenloze maatschappij”, hoofdstuk 11 aan de “totalitaire propaganda” en “de totalitaire organisatie”. Hoofdstuk 12 handelt over de “totalitaire staat”, “de geheime politie” en “totale dominantie”. Hoofdstuk 13 beschrijft de toestand van A Novel Form of Government.

Men zal uitroepen: “Stop! Overdrijf niet! Zover is het echt nog niet”.

Dat is juist. Het is nog niet zover. Maar we gaan wel die weg op. De eerste stap op die weg is immers met het inperken van het vrije woord, zodat “de waarheid” nog alléén uit één enkele bron kan komen. Zodra deze toestand een feit is geworden, ligt de “totalitaire propaganda” van Arendt voor de hand, want het regime – Arendt spreekt over “de elite” – wil zijn macht bestendigen en versterken. Dat gebeurt, minstens, door kritische stemmen het zwijgen op te leggen. Zelfs al is er dan nog niet meteen een Gestapo in het spel: de openbare macht krijgt de opdracht om overtreders op te sporen en te straffen. Fakenews kan immers niet onbestraft blijven, toch?

Het eindpunt is, inderdaad, een “nieuwe vorm van besturen”. Die nieuwe vorm van besturen heet totalitarisme: een EU die uiteindelijk àlle relevante macht naar zich heeft toegetrokken.[5]

Hoe totalitarisme zich onder onze neus ontvouwt

Is dat realistisch?

Gewoonlijk denken we aan Nazi-Duitsland of Sovjet-Rusland als we het begrip totalitarisme voor de geest halen. Dat waren ook de regimes die Arendt voor ogen stonden. Maar in zijn boek 1984 heeft George Orwell duidelijk gemaakt dat totalitarisme niet noodzakelijk moet verwijzen naar eindeloze moordpartijen. Het kan er in de schijn allemaal veel vrediger aan toegaan.

Totalitarisme kan immers een vals gezicht opzetten. Dat gebeurt als totalitair bestuur zich zogenaamd inzet voor ieders veiligheid. Wie vindt veiligheid nu niet belangrijk? Dus is een macht die ons de veiligheid biedt, toch een goede macht, nietwaar? En dus moeten we in ons eigen belang de beslissingen van die macht accepteren. Of niet soms? Waartoe werd de Digital Services Act ingesteld? Juist: voor uw veiligheid! Doe dus wat wij u opdragen: het is in uw eigen belang! Voortaan is een dosis censuur ‘bijgevolg’ dus aanvaardbaar…De weg naar de totalitaire staat ligt open.

Een ander voorbeeld: de EU is een instelling die de vrede zegt te garanderen. Kijk naar het verleden: de volkeren van Europa vochten met elkaar de ziel uit hun lijf. Sinds ‘Europa’ is dat gedaan…Maar die veiligheid vereist alweer een zware tol: het afbreken van de eigen natie en de vervanging ervan door een Europese nationaliteit. De breuk met het eigen verleden dus. Ontworteling. Een vorm van diefstal zullen sommigen zeggen. Ooit zal zich dat wreken. En dan zullen de zoekers naar de authenticiteit alweer de schuldigen zijn[6].

Burgers van eenzelfde natie, zegt men, gaan elkaar niet te lijf – al zullen maar weinig historici deze stelling onderschrijven, want de hele geschiedenis wemelt van binnenlandse oorlogen. We leerden die les toch in ex-Joegoslavië? Of in de Spaanse burgeroorlog? Intussen wil de EU ten oorlog trekken in Oekraïne, daarbij gesteund door een deel van de openbare opinie, dat zich dus aan de gevolgen van de propaganda niet heeft kunnen onttrekken. Geloven die mensen dan echt dat een EU-oorlog anders zal zijn dan alle andere oorlogen?

Biedt de EU dan niet het schitterende perspectief van het vrije reizen doorheen heel Europa? Is dat niet mooi? Zeker, maar zou het niet nog mooier worden als ook het reizen naar Rusland, dat eindelijk van het communisme verlost is, heel gewoon zou zijn? Of vergeet men voor het gemak dat Rusland ook Europa is?

Elk groot en divers systeem zoals de EU moet inspanningen leveren om de boel bij elkaar te houden. Denk maar aan Hongarije. Bijgevolg zullen sommige uitingen niet welkom zijn. Totalitaire trekjes wenken dan vanuit elke hoek. En zo komen we dus terecht bij fakenews en de bescherming tegen ‘gevaarlijke inhoud’ in publicaties.

Als vervolgens het systeem totalitaire trekken krijgt, wordt het monddood maken van de individuele burger een centraal actiepunt.

En we constateren inderdaad hoe de EU externe dreigingen opvoert om haar optreden te legitimeren: Rusland, China, Iran, Musk, Zuckerberg. Want het is altijd nuttig om een externe factor als vijand af te schilderen, dat motiveert immers tot gehoorzaamheid. Maar alweer kan dat niet zonder een of andere vorm van censuur….

De EU is naar Amerikaans model opgebouwd. In een brief uit 1955 van Eisenhower naar een aantal Europese leiders drong hij op dit model aan. “Omdat het beter aan te sturen is”[7].

Op dat “aansturen”: daar komt het inderdaad op aan. De vraag rijst wie het stuurwiel in de hand zal houden: Washington, de EU-oligarchie of… de bewuste burger.

Het grootste gevaar dat in een groot rijk dreigt is dat een kleine groep alle macht naar zich toe trekt. Daar is een algemeen bekende, volkse uitdrukking voor: “een grote hoop trekt dikke vliegen aan”. Of zoals Lord Acton wat fijnbesnaarder zei: macht corrumpeert altijd, totale macht corrumpeert totaal.

We zien dat in de VS, waar een ‘deepstate’ zowat alle macht in handen heeft[8].  En de wat ouderen herinneren zich de Sovjet-Unie. Grote macht is immers buitengewoon aantrekkelijk en wie ervan proeft, geeft ze nooit meer af. Men deelt die macht alleen met lieden die dezelfde ingesteldheid hebben en samen vormen ze een soort nomenclatura[9].

Er steeg uit de EU- rangen dan ook geen woord van afkeuring op toen de Nordstreampijp door Amerika werd opgeblazen, zodat we nu met z’n allen veel duurder Amerikaanse energie moeten invoeren[10]. Waren we niet beter met z’n allen op onze achterste poten gaan staan?

Kortom: Het lijkt er al te veel op dat ons iets door de keel wordt geperst dat we, als de media ons de kans zouden bieden om erover na te denken en te bediscussiëren, vierkant zouden afwijzen.

Het kan anders

Sommigen onder ons herinneren zich nog het congres van de Vlaamse Volksbeweging dat handelde over Europa. Ikzelf was dagvoorzitter bij de eindstemmingen.

Eindeloos lang hadden honderden vrijwilligers zich beraden over de vorm die een toekomstig Europa volgens hen moest aannemen.

Bij de stemmingen bleek dat de grote meerderheid geen enkel voordeel zag in een EU-staat, maar fel voorstander was van een Europa van de volkeren. Men zag voor zich een conglomeraat [11] met een parlementaire vergadering, samengesteld uit verkozen volksvertegenwoordigers uit de nationale parlementen. Deze Europese structuur zou de zwakheden van de nationale staten opvangen. Zo zag men, bijvoorbeeld, dat Europa de naleving van de Belgische taalwetten zou ondersteunen.

Ik herinner me een zeer grote eensgezindheid. Die bestond hieruit: we zijn inderdaad ook allemaal Europeanen en dat moeten we koesteren. Maar niet ten koste van de nationale of individuele identiteit, want daarmee hakken we in op onze menselijkheid. We verliezen dan een wezenlijk deel van onze eigen historisch gegroeide identiteit.

Ik kan me niet voorstellen dat in een dergelijke gesteldheid ondingen zoals een Digital Services Act ooit het leven zouden zien. En evenmin kan ik me voorstellen dat er nà 1991, toen de Sovjet-Unie eindelijk uit elkaar viel, geen toenadering zou zijn gezocht tot dat andere Europa, waarvan we door het communisme zo lang zijn afgesneden.

Intussen wil de EU/NAVO zichzelf uitbouwen tot een militaire economie, met het oog op een grote oorlog tegen Rusland[12]. Men leest er in de media opmerkelijk weinig over.

De krititsche waarnemer heeft inmiddels perfect in de gaten wat de plannen zijn van de Europese nomenklatura: de vestiging van de EU-grootmacht. Het gaat om een puur nationalistisch project en letterlijk alles wordt daarvoor ingezet: het milieubeleid, de geschiedenis, de economie, de vrede, de democratie.

De hoger genoemde alternatieve benadering werd door figuren als H. Van Rompuy hooghartig weggelachen: “Dat werkt niet”. Dissidente stemmen moeten zwijgen.

Laten we samenvatten: Het is van het grootste belang kritisch te zijn en te eisen dat men naar onze democratische stem luistert.

Tenslotte nog dit: In een alternatief concept had de oorlog in Oekraïne voorkomen kunnen worden.

Jaak Peeters

Januari 2025

[1] Info van een buitenlands uitgever.

[2] Censuur is het toezicht dat wordt gehouden door een overheid of een andere autoriteit op voor publicatie bestemde uitingen, met de mogelijkheid om deze geheel of gedeeltelijk te verbieden.  (Wikipedia).

[3]  https://x.com/StevenArra/status/1877832160503308654

[4] Potentaat = machthebber.

[5] Men herinnere zich de uitspraak van Jean-Luc Dehaene: “Ik denk dat we niets meer kunnen zonder Europa”.

[6] Zie hiervoor o.m. Miroslav Hroch. Social preconditions of national revival in Europe. Columbia University Press, 2000. Zie ook: Umut Özkirimli. Theories of nationalism. A critical introduction. Palgrave, 2010. Heel interessant is ook: John Hutchinson. Nations as zones of conflict. Sage, 2005. Er is een conflict tussen een EU die zich als het ‘authentieke Europa” voorstelt en de naties, die zichzelf als de dragers van authenticiteit zien.

[7] Het is opvallend hoe in de media steeds vaker “wij” samenvalt met “Europa”. We zien het nationaal narratief in snel tempo verschuiven van het “oude” bijvoorbeeld Belgisch – nationaal, naar het nieuwe “EU-nationaal”. Het valt ook op hoe gemakkelijk de collaboratie met een dergelijk nochtans totalitair-georiënteerd bestuur vorm krijgt: voor de veiligheid – iets groots biedt meer veiligheid -, voor het gemak of voor de carrière. Dit wordt steeds erger naarmate de EU meer macht naar zich toetrekt.

[8] Jeffrey Sachs gebruikt deze term heel uitdrukkelijk: https://www.youtube.com/shorts/JCBacSG1vHE  Zie wat het resultaat is: https://www.youtube.com/shorts/sGVbQG0RL4g . De EU wordt net zo…

[9] Een professor Van de unief van Gent schreef ooit een Vrije Tribune in De Standaard, waarin hij verklaarde dat “Europa zich met alles en nog wat bemoeit”. Hetgeen de kwestie die hier wordt aangeraakt nog heikeler maakt.

[10] Pas héél recent heeft Ursula vdL toegegeven dat dit een voor Europa zeer kwalijke zaak is. Waarom heeft ze dan de voet niet dwarsgezet toen het nog kon? Zij weet toch ook dat alleen handel de omstandigheden voor vrede kan scheppen?

[11] Conglomeraat = “samenklontering”. https://www.encyclo.nl/begrip/Conglomeraat

[12] https://indepen.eu/hoe-de-navo-zich-op-oorlog-tegen-rusland-voorbereidt/