Bart Eeckhout, redactiechef van De Morgen, wist ons mee te delen dat de discussie over de confederale omvorming van de Belgische staat een “laf” debat is (DM 17/6/13).

Een normaal mens schrikt op bij het lezen van een zo zwaar woord.  Een debat kàn natuurlijk niet laf zijn, dat zijn de lieden die dat debat voeren. Laf zijn wil, alvast in dit verband, zeggen: de echte waarheid niet durven te vertellen.

Wie beweert het confederalisme na te streven, is volgens Eeckhout dus een lafaard, want hij weet dat een confederale staatsinrichting onstabiel is. In werkelijkheid wil zo iemand separatisme – Eeckhout schrijft er en passant snel even bij dat separatisme democratisch legitiem kan zijn. De kritiek van Eeckhout gaat dus uitsluitend over het hanteren van de term confederalisme: zijn verwijt luidt dus dat de partijgangers van het confederalisme het achterste van hun tong niet laten zien.

Nou: daar horen toch wel een paar kritische bedenkingen bij.

Het zou de heer Eeckhout sieren de beginselverklaring van de partij die voor confederalisme zegt op te komen, vooraf aandachtig te lezen, alvorens met straffe woorden te komen slingeren. Daar staat namelijk woordelijk: “ In haar streven naar een beter bestuur en meer democratie kiest de Nieuw-Vlaamse Alliantie logischerwijs voor een onafhankelijk Vlaanderen, lidstaat van een democratisch Europa.” Deze tekst staat er inmiddels al sinds 31 oktober 2001, nog steeds onveranderd. Eeckhout heeft dus ruimschoots te tijd gehad om deze tekst te lezen.

Er zijn dan maar twee mogelijkheden: of hij heeft die tekst toch niet gelezen, en dan moet hij zwijgen, wegens gebrek aan kennis van zaken.

De tweede mogelijkheid is veel ernstiger. Die mogelijkheid luidt dat Eeckhout die tekst wél degelijk gelezen heeft. Als hij nu schrijft dat de partij in kwestie  “laf” is en “vals” speelt, door niet te zeggen waar ze staatkundig uiteindelijk naartoe wil en confederalisme slechts als glijmiddel voor ‘separatisme’ wil gebruiken, dan liegt hij. Of beter nog: hij bedriegt zijn lezers.

Oh ja: liegen en bedriegen zijn eveneens zware woorden.

Ze wegen zwaarder in ieder geval dan de domme effectzoekerij die je tegenwoordig overal in de media vindt en die mede het gevolg is van de jacht naar leescijfers. Zo schreef een redacteur van een bekend Amsterdams weekblad onlangs een stuk onder de titel “Spreek Grieks of sterf!”. Geen mens die eraan twijfelt dat deze titel op effect mikt. Een stuk onder een dergelijke titel verliest almeteen zijn journalistieke waarde, want is hoogstwaarschijnlijk te tendentieus om ernstig te worden genomen.

Maar het is wél eerlijk. De redacteur in kwestie bedriegt of beliegt niemand.

Dat doet Eeckhout uitdrukkelijk wel.

“Separatisme” is iets anders dan “onafhankelijkheid”. Het eerste is een proces; het tweede een toestand. Daarom ook is de geciteerde tekst van de beginselverklaring veel correcter dan wat Eeckhout vertelt. Dat is meer dan een semantisch verschil. Door alleen het einddoel te definiëren, behoudt de partij de vrijheid de weg daar naartoe te kiezen volgens de politieke noodwendigheden. Ik vind bij Eeckhout geen argument waarom zoiets fout zou zijn. Hij betwist zelfs de legitimiteit van het einddoel niet, want met ‘separatisme’ bedoelt hij – verkeerdelijk, weliswaar – precies die onafhankelijkheid.

Meer zelfs: wie zegt naar een toestand te streven, geeft daarmee zijn einddoel aan. Dat is heel helder. Dat is wat die partij dus doet. Dat is dus precies het omgekeerde van wat Eeckhout schrijft, namelijk dat die partij niet duidelijk is over haar staatkundig einddoel.

Wat de zaak nog verergert is het feit dat de voorzitter van die partij op TV uitdrukkelijk gezegd heeft dat hij België niet met de botte bijl wil doorhakken. Honderdduizenden mensen hebben dat gehoord, behalve misschien Eeckhout. Die heeft dan toevallig dàt gemist. Het is mogelijk. Maar ook de ondervoorzitter van diezelfde partij heeft heel onlangs een gelijkaardig geluid laten horen. Dat stond vermeld in de krant van de heer Eeckhout zelf. Het is mogelijk dat hij zijn eigen krant niet leest. Mogelijk, maar niet waarschijnlijk.

En àls de heer Eeckhout, die zo graag de intellectueel uithangt, separatisme zou hebben opgevat zoals het is, nl. een proces, dan zou hij hebben begrepen dat partijen strategieën hanteren om naar hun doel toe te werken en dat die strategieën verschillen. Het Vlaams Belang wil de onafhankelijkheid bereiken door separatisme. Het is haar goed recht om voor die strategie te kiezen. De andere partij kiest voor een meer geleidelijke weg.

Er is dus helemaal niets lafs of vals aan het “confederalismedebat”.

Oh ja: misschien heeft Eeckhout in de twaalf jaar tussen 2001 en 2013 nooit vijf minuten gevonden om de bedoelde beginselverklaring te lezen. Het is mogelijk, maar niet erg aannemelijk.

Want als men zo gefocust is op wat men zelf tot publieke vijand nummer één heeft verklaard, dan zou men verwachten dat men alvast de centrale verklaring van die partij gelezen heeft, de raadgevingen van de peetvaders Engels en Marx indachtig – tenzij Eeckhout ook die niet gelezen heeft.

Het wordt wel heel erg moeilijk om de tekst van de heer Eeckhout niet met lezersbedrog in verband te brengen.

Jaak Peeters

Juni 2013