De klimaatbetogingen lijken stilaan buiten adem te raken. Het is een teken aan de wand als men zich al verplicht ziet om kinderen van het basisonderwijs in te zetten om zijn punt te maken. Meteen komt er weer ruimte om over andere dingen te praten dan de onderwerpen waarvan extreemlinks hoopt dat ze haar electorale winst zullen opleveren.

In Vlaanderen zullen maar weinigen hem kennen: Hans Goslinga, commentaarschrijver bij het bekende dagblad Trouw. Goslinga is een gevierd columnist. In 2012 kreeg hij de Heldringprijs voor de beste columnist van het jaar.

De politieke voorkeur van Goslinga ligt niet bepaald bij de strekkingen die nogal eens als populisme worden weggezet. Hij verklaart zichzelf tot voorstander van de democratie, maar in Goslinga’s beeldvorming is er geen plaats voor figuren als Trump, Baudet of Wilders.

Die voorkeur speelde zeker op de achtergrond toen hij in november 2018 een artikel publiceerde, waarin hij wees op de ‘populistische’ gevaren van de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester – een project waarmee het Nederlandse parlement op dat ogenblik doende was en een idee dat ten onzent ook aanhangers heeft.

Goslinga sluit zich aan bij de Deense politieke ‘wetenchapper’ Moller, die vond dat de directe democratie vooral “outsiders” aan de macht dreigt te brengen. Mensen zoals Trump dus, die Moller – en kennelijk ook Goslinga – ervaart als olifanten in een porseleinwinkel. Volgens de beide heren moet de ware democratie dan ook worden gered en dat betekent de pas afsnijden voor referenda-plegers zoals Thierry Baudet. Want kijk maar eens wat dergelijke abjecte sujetten veroorzaken: de Brexit, godbetert!, die het gevolg was van het optreden van zo’n “outsiders” die gebruik maken van geld, bedrog en misleiding – zo staat het er echt!

De conclusie van Goslinga luidt dat de directe verkiezing van de burgemeester gevaarlijk is omdat ongewenste figuren aan een macht kunnen komen, die ze beter niet in handen krijgen.

En enkele dagen geleden publiceerde diezelfde Goslinga een stuk onder de titel Het is onmogelijk om zowel Jan Salie als Hansje Brinker te vriend te houden: alleen kloek en moedig leiderschap kan ons helpen. Ook hier weer hamert Goslinga op dezelfde spijker: je moet de verwerpelijke “outsiders” niet nalopen.

Ik zou nog even kunnen doorgaan, maar ik heb zo het stille vermoeden dat de gewone democraat de haren ten berge beginnen te rijzen.

Je mag mensen niet het recht ontzeggen een politieke voorkeur te hebben, maar het fatsoen legt, dunkt me, toch grenzen op.

Natuurlijk draait het allemaal nog maar eens om het gehate populisme. In Sampol – het ‘wetenschappelijke’ politieke tijdschrift van de Vlaamse linkerzijde – van september 2011, geeft ene Teun Pauwels ons zijn wereldschokkende visie op het populisme. Pauwels, die ‘onderzoeker’ is in de politieke wetenschappen aan de ULB, is zo vriendelijk ons uit te leggen welke kenmerken aanwezig moeten zijn om over populisme te kunnen spreken.

Populisten delen, volgens Pauwels, de maatschappij in twee homogene blokken in: het volk versus de elite. Ten tweede: het volk is iets positiefs; de elite is altijd verdacht. Ten derde: volk en elite staan antagonistisch tegenover elkaar. Ten vierde: populisten eisen de beslissende macht op voor het volk, dat immers de grote massa is die alles moet betalen.

Pauwels gaat voor het wetenschappelijk karakter van zijn pleegsel te rade bij een hele reeks ‘wetenschappers’, allemaal te situeren ter linkerzijde van het politieke spectrum.

Ikzelf heb een ander idee over wat een wetenschappelijke werkwijze is. Als je te raden gaat bij de kameraden krijg je vanzelfsprekend altijd bijval.

Linkerzijde van het politieke spectrum? Aangehaald wordt, bijvoorbeeld, de genaamde Mark van de Voorde, de marxistisch georiënteerde ex-hoofdredacteur van het parochieblad. Voor deze man is ook N-VA populistisch, tesamen met Vlaams Belang en LDD.

Och: als een regeringspartij – de grootste van Vlaanderen, nota bene – populistisch is, dan is er, geloof ik, met dat populisme nog niet zo gek veel aan de hand. Al moet er worden bijverteld dat Pauwels zelf het populistisch karakter van N-VA in twijfel trekt – ziedaar het niveau van hun onderlinge ‘wetenschappelijke’ discussies. Volgens hem is De Wever niet de man die zich naar de wil van het volk schikt, maar de leider die het volk voor zijn standpunt probeert te winnen.

Ikzelf dacht dat een goed voorzitter de beide benaderingen moet bundelen omdat politiek altijd een proces van geven en nemen is, maar in het wereldbeeld van Pauwels is dat dus anders.

Hier is wel iets opmerkelijks aan de hand: een Nederlands columnist en een erg links gerichte ‘onderzoeker’ omschrijven dezelfde politici met volgens hen dezelfde ideeën als “outsiders” en die vormen een gevaar voor de ware democratie. Zelfs een regeringspartij ontsnapt niet altijd aan dit odium.

Wie vormt er dan géén gevaar? De traditionele partijen, die volgens Pauwels een “volle” ideologie vertegenwoordigen. En vanzelfsprekend de verdedigers zelf van de ware democratie, namelijk zij zelf. En hun mediatieke medestanders.

Ik ga niet argumenteren. Het is allemaal te gek om los te lopen. Volgens mij is een democratie wat het is: deimos kratein. De koppen tellen.

Alleen één simpele opmerking wil ik nog kwijt: die “volle ideologie” van de socialisten komt toch voort uit het antagonisme van het proletariaat versus de bourgeoisie, geformuleerd door de genaamde Marx, Karl?

Zou het kunnen dat de strijders tegen het populisme zichzelf ervaren als een nieuwe bourgeoisie, van wie Marx schreef dat ze plaats moest maken voor het proletariaat?

Dan wordt meteen duidelijk waarom deze nieuwe bourgeoisie zo nijdig inhakt op wat zij zelf populisten noemen.

Jaak Peeters

Februari 2019