Verschillende lezers van Doorstroming hebben erop gewezen dat de term journaille een uitvinding is van Jozef Goebbels.

Dat is interessant, want die man had verstand van demagogie. Alleen al daarom is het de moeite om op dit onderwerp nog even door te gaan.

In september van dit jaar betoogden zowat anderhalf miljoen Catalanen voor onafhankelijkheid. Herinnert iemand zich een artikel daarover in onze pers? Die lieden die zeggen Europees te denken, vinden het kennelijk niet nodig om een massamanifestatie die gericht is op de staatkundige grondstructuren van Europa te vermelden. De analyses van de kranten hadden er dagenlang bol van moeten staan. Veel belangrijker dan het gedaas van een mislopen Gentse ex-premier! Zo dringt zich de vraag op wat zij met Europa dan bedoelen en waarom zij zich Europeesgezind voorstellen, als dat soort fundamentele kwesties hen niet eens interesseert?

Onlangs gaf de opperbevelhebber van het Portugese leger een verklaring uit waarin hij onomwonden stelling nam in het debat omtrent de door Europa en het IMF opgelegde besparingen en verklaarde dat het leger achter de belangen van het Portugese volk staat.

Dat is zoveel als dreigen met een “volksstaatsgreep”. Iets over gelezen? Iets in de commentaren, misschien?

In IJsland heeft de zowat hele bevolking de regering tot ontslag gedwongen en haar opvolgers verplicht om de condities voor de terugbetaling van de leningen aan banken te herdefiniëren. De democratie echt aan het werk. Commentaren over gelezen?

Waarom staat de perswereld niet op haar kop, nu Leterme, inmiddels topambtenaar en dus geacht zich neutraal op te stellen, in West-Vlaanderen massaal voorakkoorden blijkt te helpen sluiten om zijn partij overal mee aan de macht te houden? Dit soort dingen is, zou men toch zeggen, voor de gezondheid van het democratisch proces oneindig belangrijker dan de weigering van Dewever om een tweederangsjournalist een interview toe te staan – wat trouwens Dewevers goede recht is.

En waarom brengt de onverantwoord interessante krant van Europees niveau uit Groot-Bijgaarden – vroeger met het AVV-VVK getooid – niets over de publicaties van de in Groot-Brittannië erg bekende Frank Furedi? Deze socioloog legt zich toe op het onderzoek van de vooroordelen van de Britse intellectuele en politieke klasse ten aanzien van de “gewone man”. Dat is, zou men zeggen, toch een “linkse” opstelling?

Neen, hoor! Want Furedi laat zien hoezeer de heersende klasse in zijn land misprijzen opbrengt voor wat zij “de gewone man” noemt. Die gewone man – waaronder honderdduizenden hooggeschoolden nota bene!-  wordt bekrompen en achterlijk genoemd. Furedi heeft kritiek op de allesoverheersende betekenis van de dada’s van de heersende groep: de multiculturele maatschappij, het onbelang van de eigen natie, het onbelang van familie en gezin, het onbelang van wat duizenden jaren lang als “normaal” werd beschouwd. Wat meer is: volgens Furedi ménen deze hoogverheven dames en heren ook echt dat het gewone publiek hopeloos bekrompen en achterlijk is en daarom niets beters verdient dan simpelweg overheerst te worden.

Uit de analyses van Furedi leren we ook dat het journaille niet alléén opereert: het maakt deel uit van een complex netwerk waartoe docenten en maatschappelijke activisten behoren plus een stel politici.

Dat netwerk acht zichzelf dus kennelijk verheven boven de massa van het volk, ook al bevat die massa veel meer intelligentie dan hun hele netwerk in het kwadraat.

Ze vinden er dan ook geen been in om die massa monddood te maken – integendeel zelfs: het hoort zo. Nieuwsgaring, medialeven, intellectueel debat: dat is hun speelveld.

En zodoende vinden ze het heel normaal dat recent nog zowel VTM als Knack een linkse hoofdredacteur kregen, nadat zulks eerder al was gebeurd met de staatszender, de kranten van de vroegere VUM en de Concentra-kranten. Het komt hén toch allemaal toe?

En evenmin vinden ze er een been in om rond een hele politieke strekking een cordon te leggen. ZIJ hebben immers gelijk. Het komt hén toen te bepalen wat anderen moeten denken.

Orwell tot leven gewekt.

Brengt hun gedoe dan kwaliteit?

Was dat maar zo!

Als een relschopper als Tom Lanoy een wind laat, levert dat grote artikels in hun bladen op. Maar zoals uit de voorbeelden hierboven blijkt, ontgaat hen het belang van gebeurtenissen die wel eens diepe impact zouden kunnen hebben.

Ze noemen zich links, maar vergeten dat links op de eerste plaats betekent: emancipatie. En ze schijnen maar niet in de gaten te hebben dat die emancipatie onvolledig is, zolang die niet ook politiek is, zodat bijvoorbeeld ook het Vlaamse volk geëmancipeerd hoort te zijn. Wie echter dààrvoor uitkomt, wordt uitgescholden voor extreemrechts of dat soort fraais. Koen de Bauw weigert de rol van Bart Dewever te spelen en een andere arrogantie weigert een prijs aan te nemen uit de handen van de voorzitter van een nochtans democratisch verkozen parlement.

Ziedaar hun ruimdenkendheid.

Ze noemen zich links, maar het ontgaat hen dat de EU steeds meer ingenomen wordt door de leiders van grote bedrijven. Nog zeer onlangs zei de CEO van DSM dat àlle verschillen in reglementen binnen Europa moeten verdwijnen. Weg staten. Weg volkeren. Weg regionale autonomie. Totale voorrang aan de winstmaximalisatie. Kranten zouden hierover in het lang en het breed moeten uitweiden, want emancipatie is ook vrijheid ten aanzien van de betrokken kapitalistische bedrijfsleidingen.

Wie dergelijke nochtans wezenlijke dingen te weten wil komen, moet op zoek in de rand van het nieuws.

Zelfs hun taalgebruik verdient het predicaat “kwaliteit” niet. In het onverantwoord interessante kwaliteitsblad uit Groot-Bijgaarden staat te lezen dat een landbouwer ernstig gekwetst werd toen hij in een put viel.

Sommige mensen denken bij dit alles meteen aan een complot.

Zover hoeft men het niet te zoeken. Het gaat om wat men in de psychologie cognitieve dissonantie noemt. Leon Festinger wist er alles van. Wie erbij wil zijn en van collega’s schouderklopjes wil krijgen, moet zien dat hij zijn opvattingen, ideeën, gevoelens en attitudes aanpast aan de heersende strekking. Anders wordt de spanning te groot of wordt men eruit geduwd. Van buitenaf bekeken lijkt zulks op een complot, maar het is gewone psychologie, zoals marketeers zeer goed weten.

Het toont hoe irrationeel de mens is en hoe gevaarlijk hij wordt als macht en hebzucht elkaar vinden, ook al is die macht ‘slechts’ ideologische macht en de hebzucht slechts het verlangen naar streling.

De conclusie is duidelijk.

Onze democratie staat voor een enorme uitdaging: het opzij schuiven van het journaille, zodat het ware volksleven weer terug in onze media weerspiegeld wordt. Mislukt dat, dan rest ons alleen nog de Orwelliaanse nachtmerrie waarin zelfs de sterke levenskracht van de laatste wilde op de lange duur verstikt raakt.

Jaak Peeters

Oktober 2012