Een niet ingeloste belofte en een gevaarlijke gek
Voor me ligt het boek van Mario Beauregard en Denyse O’ Leary, Het spirituele brein. Bewijzen voor het bestaan van de ziel. [1] O’ Learys bijdrage tot het boek lijkt me nogal aan de zwakke kant. Aan het woord is de hele tijd de Canadese wetenschapper Mario Beauregard, werkzaam aan de niet onbekende McGill University. O’ Leary, die wetenschapsjournaliste is, heeft vermoedelijk voor de leesbaarheid van het boek getekend.
Is de Vlaming onverschillig?
Een bevreemdende situatie
In 2002 verscheen de bundel Democratie in verval? van Joop van Holsteyn en Cas Mudde. Daarin liet een aantal politologen het licht schijnen over de vraag of de democratie in Nederland in verval is en, zo ja, hoe men dat verval dan moet begrijpen.
De conclusie luidde dat er in bepaalde opzichten onmiskenbaar sprake is van een verval. De specialisten toonden zich vooral bezorgd om de aftakeling van de democratie als gevolg van merendeels goed bedoelde maatregelen, waarvan echter het gevolg voor de kwaliteit van het democratisch functioneren niet goed werd doordacht [1] .
De burger percipieert dat niet goed functioneren echter voornamelijk onder de vorm van de veelgenoemde kloof tussen de politiek en de burger. Deze laatste heeft immers het gevoel dat zijn agenda en die van de politiek niet met elkaar sporen [2] . Afgaande op de auteurs is er van zo’n kloof wel degelijk sprake en is de Nederlander daar niet bepaald gelukkig mee.
Dat levert een bevreemdende situatie op. Continue Reading…
Emancipatie herbekeken
Er is in het maatschappelijk debat nogal wat te doen over wat genoemd wordt : ‘emancipatie’.Het woord komt voort van het Latijnse emancipare , hetgeen bij de Romeinen stond voor het officiële proces waarbij de zoon uit de vaderlijke macht werd ontslagen [1] . De zoon werd daardoor zélf pater familiae . Als dan zijn eigen zoon later op de gepaste leeftijd zou zijn gekomen en de geschiktheden zou verworven hebben, kon hij die op zijn beurt ‘emanciperen’.
Emancipatie had bij de Romeinen dus een duidelijke maatschappelijke betekenis en er bestond ook een juridische omkadering voor. Het was een soort officiële meerderjarigheidsverklaring. Emanciperen was iets wat je onderging, al kon je je erop voorbereiden. Door te studeren, bijvoorbeeld.
In die betekenis is het begrip velen in onze dagen evenwel niet bekend. Wie over ‘emancipatie’ spreekt, bedoelt het streven naar gelijkberechtiging, naar evenwaardigheid, naar zelfstandigheid en eerlijke maatschappelijke verhoudingen, een streven dat uitgaat van diegene die zichzelf wenst te emanciperen. Zo staat het uitdrukkelijk in Wikipedia. Bij de Romeinen had het begrip dus een veel specifiekere betekenis, want het was een begrip binnenin de familieverhoudingen.
De betekenis die het begrip emancipatie in het algemene debat vandaag heeft, kan evenwel aan ernstige kritiek worden onderworpen.
De belaste Franse taal
Want laat één ding ons duidelijk voor de geest staan: de Duitse taal was niet onschuldig aan de verschrikkingen van het Nazisme. Het is niet zo dat een Hitler, een Goebbels en een Himmler toevallig Duits spraken1. Ik heb dat altijd een van de afschuwelijkste zinnen gevonden, die ik ooit gelezen heb. Het heeft me altijd geïntrigeerd waarom deze zinnen met name door een Jood werden neergeschreven. Niet door de eerste de beste Jood, bovendien, maar door George Steiner, een uiterst intelligent man. Hij bezocht de universiteiten van Chicago, de Harvard en Oxford en doceerde zelf al tal van universiteiten. Ik heb me altijd voorgesteld dat Steiner deze afschuwelijke woorden schreef in een opwelling van wrok, revanche nemend op de Duitsers en hun taal, dat ook de taal van Goethe, Schiller, Kant Beethoven en Hegel is. Wraak voor wat zijn volk, de Joden, door de Duitsers werd aangedaan. Het lot dat de Joden in Nazi-Duitsland heeft getrokken heeft Steiner altijd intens bezig gehouden. Halverwege de jaren zestig verklaarde hij zelfs dat Europa met de uitroeiing van de Joden zelfmoord had gepleegd.
Vandenbroucke kan het conditioneren niet laten
’s Zondags ’s morgens lees ik onder het eten van mijn ‘pistoleetjes’ het zogeheten bakkerskrantje – ook gekend als De Zondag. Nou ja: ‘lezen’. Niet dat er zoveel in staat, althans niet dat van enig gehalte is. Veelal worden de bladzijden bedrukt met verslagen over sportevenementen. Aangezien sport sinds het verbod op EPO en dat soort verheffing brengende middelen niet langer de moeite is en ze me dan ook geen zier interesseert, is het bakkerskrantje dan ook snel gelezen. Het is maar best zo, want het totaal pretentieloze ding is bedoeld om doorbladerd te worden met slaapogen, terwijl men zijn veel te hete koffie slurpt in de hoop toch maar wakker te raken. Op een dergelijk ogenblik draaien de hersens op halve kracht en een filosofische tekst van zelfs zeer middelmatig gehalte zou waarschijnlijk niemand kunnen bekoren.
De verschijning van het sociaal individualisme
Van managementboeken en boeken van managementgoeroes houd ik doorgaans niet. Ik heb ze in mijn professionele carrière te vaak moeten lezen. Heel vaak zijn het compilaties van halve, uit hun verband gerukte waarheden en wetenswaardigheden, geweven rond een soms goede basisintuïtie. In de meeste gevallen zijn ze veel te dik, die bedrijfkundige boeken. Ze staan vol taalfouten en ze wemelen van onnodig Amerikaans Engels. Kwestie van zich modern voor te doen, neem ik aan.
De symobliek van De Grens
Nationalisten over democratie
De oerhorde
De mens is een denkend, cultuurmakend en belevend wezen. Volgens verschillende schrijvers is deze mens het product van de zogeheten ‘oerhorde’ (1). Zo schrijft Peter Sloterdijk in zijn boekje In hetzelfde schuitje: «… als hordewezens zijn mensen eerst en vooral leden van een wezensorde die, om met Plato te spreken, op een hogere trap van de werkelijkheid staat dan haar individuele leden.» (2) Ook Sigmund Freud spreekt herhaaldelijk in deze zin. In de oosterse geestelijke wereld wordt de verbondenheid met volk, natie, familie en tradities als een vanzelfsprekend onderdeel van de persoonlijkheid opgevat. Dat is belangrijker dan men vaak aanneemt. Want het opvatten van de menselijke persoonlijkheid als principieel verbonden en in zijn wezen opgebouwd uit de elementen «buiten hem» is on-westers. Westerlingen kennen én erkennen in de menselijke persoonlijkheid slechts een beperkt aantal vermogens, waarmee indrukken uit de buitenwereld worden opgevangen: de vijf stoffelijke zintuigen en het verstand dat deze indrukken verwerkt en ordent. Hierop berust in grote mate het westerse aanvoelen (3). Het oosterse aanvoelen erkent naast de bovengenoemde vermogens nog tientallen andere vermogens in de menselijke persoonlijkheid. Een belangrijke groep vermogens zijn de zogenaamde ‘grote chakra’s’. Dat zijn zeven geestelijke zintuigen die op een rechte lijn in het menselijk lichaam gelegen zijn, van de onderbuik tot de hoofdkruin.
Het verlangen om in waarheid te leven
Toen de voormalige Duitse bondskanselier Helmut Kohl zijn dankrede uitsprak bij zijn promotie tot doctor honoris causa van de universiteit van Leuven, verklaarde hij: “Nationalisme is oorlog.” In het Groot Woordenboek der Nederlandse taal, de overbekende ‘Dikke van Dale’, wordt ‘nationalisme’ als volgt omschreven: “Voorliefde voor het nationale, het eigen volk, het eigen land e.d.; (in ‘t bijzonder) streven om wat als nationaal beschouwd wordt te bevorderen en te accentueren, gepaard met een zekere afkeer voor het vreemde.” (1) Er vallen van dat soort minder fraai klinkende uitspraken over ‘nationalisme’ nog wel meer voorbeelden te noteren.
We staan hier voor een hoogst bevreemdende situatie.
Standpunt van de Denkgroep Doorstroming over het gebruik en misbruik van het begrip solidariteit
De denkgroep Doorstroming brengt hiernavolgend een analyse van het begrip solidariteit. Dat begrip wordt in de Belgische politiek vaak door de tegenstanders van de Vlaamse autonomie gehanteerd.
Doorstroming constateert dat het begrip solidariteit op zich géén aanleiding geeft tot het innemen van een standpunt voor of tegen deze Vlaamse zelfbeschikking, noch argumenten kan aandragen ten voordele van de organisatie van solidariteit op Belgische schaal. Doorstroming constateert echter dat de tegenstanders van de Vlaamse autonomie de morele plicht tot universele broederlijkheid gebruiken om hun eigen, politieke doeleinden na te streven en acht dit gedrag moreel verwerpelijk.