Wordt onze democratie ontmanteld?

Elke week komen enkele geleerde dames en heren bij elkaar en adviseren een aantal uit zichzelf in de materie onkundige politici bij het nemen van noodmaatregelen tegen het coronavirus. Die komen dan in grote mate neer op sociale afzondering, op de vergrendeling van de enkeling in zijn eigen, allerindividueelste cocon.

De term geleerde dames en heren doet vermoeden dat er enige irritatie mogelijk is over het optreden van die – overigens onverkozen – personen.

 

Een noodmaatregel wordt door een legitieme overheid genomen in een situatie van prangende nood. Zo’n noodsituatie kan bijvoorbeeld zijn: een dreigende brand in een grote chemische fabriek, waardoor omwonenden gedwongen hun huizen moeten verlaten. Toen op 9 november 2001 in New York een aanslag op de handelstorens werd gepleegd, werd in de VS het luchtruim voor drie dagen gesloten.

Zulke noodmaatregelen hebben een totalitair karakter, omdat ze vanuit een wettelijk legitiem uitgangspunt het hele leven van de betrokkenen ten gronde herstructureren.

 

Noodmaatregelen zijn inderdaad verantwoord als er heel grote, overweldigende gevaren dreigen die grote groepen mensen in gevaar brengen.

 

Noodmaatregelen hebben echter altijd hele nare gevolgen. Ze slaan diepe bressen in het economisch leven en ze richten grote ravage aan in het sociale leven, terwijl dat laatste voor de mens wellicht nog belangrijker is dan het puur economische verhaal.

Overheden moeten dus goed overwegen waar de balans ligt als ze noodmaatregelen nemen. Om die reden moeten dergelijke maatregelen door verkozen, democratische overheden worden genomen. Specialisten mogen en moeten adviseren, maar niet beslissen. Bovendien horen die specialisten bij hun optreden een dosis schroom in acht te nemen.

 

Deze simpele analyse roept kritische vragen op over de manier waarop de zaken met de zogeheten coronacrisis verlopen. Als de overheid niet goed handelt, lokt ze zelf complottheorieën uit.

 

Om te beginnen rijst de vraag of een noodtoestand die inmiddels al zo’n 2,5 maanden duurt nog valt onder de categorie van de fenomenen die hierboven ter sprake kwamen. Als een noodtoestand zo lang duurt, moet iedereen toch als vanzelf begrijpen dat al die beperkende maatregelen irritatie oproepen, verzet en boosheid en dat indringende vragen oprijzen over de terechtheid van de maatregelen. Een overheid moet weten dat een noodtoestand niet lang kan ‘verkocht’ worden als een noodtoestand.

 

Dan is er de economische schade. Die is verantwoord als een nog grotere schade wordt voorkomen.

Maar is dat hier het geval?

Volgens de meest recente statistieken is het aantal coronadoden wereldwijd ongeveer de helft van het aantal slachtoffers bij een flinke griepaanval. Niet dat corona geen ernstige ziekte is, maar een griep met 500 000 doden is dat ook. En van een flinke griep zit je ook al snel drie weken thuis.

Nochtans wordt bij een griepaanval de economie niet platgelegd.

Het argument dat de laatste dagen wordt opgevoerd luidt dat de noodmaatregelen moeten aangehouden worden, omdat in het najaar een nieuwe uitbraak mogelijk is. Maar breekt ook de griep niet elk jaar uit?

Het argument dat er veel meer doden zouden zijn geweest zonder de genomen maatregelen, laat geen tegenproef toe. Je kunt net zo goed zeggen dat zonder die maatregelen er uiteindelijk minder doden zouden zijn gevallen. Dat is overigens de piste die sommige regeringen hebben gevolgd. In Denemarken gaan de kinderen inmiddels al weer een maand terug naar school.

Met andere woorden: de bewering dat de noodtoestand nog lang moet blijven voortduren berust op veel onzekerheid. Dat noodmaatregelen genomen worden bij het begin van de uitbraak, als niemand van toeten noch blazen weet, moeten we allemaal aanvaarden. Maar na bijna drie maanden?

Het minste dat we als burgers mogen verwachten is een duidelijke verantwoording.

 

Dat brengt ons bij nog een ander aspect, het belangrijkste in de hele zaak.

Je leest en hoort overal over het nieuwe normaal nà afloop van deze virusaanval. Waarom spreekt niemand over zo’n nieuw normaal na afloop een griepaanval, die meer slachtoffers eist?

 

Er zit een scherpe angel vast aan het verhaal van dat nieuwe normaal. In ‘normaal’ zit het woordje ‘norm’. De vraag is of het verantwoord is het leven van de hele gezonde bevolking strak te vergrendelen omdat sommige mensen speciale bescherming behoeven. Bedenken we even dat het aantal speciale ziekten legio is. Voldoende reden om zowat alles af te grendelen? Het lijkt er in ieder geval nu op uit te kunnen draaien dat wie voortaan een hand durft te geven of zich niet vindt in de nieuwe anderhalvemeterwereld, de kans loopt vies bekeken te worden door lieden die zich zo nodig zuiver in de leer willen tonen. Wie zich niet ultra-zuiver opstelt, plaatst zich dan buiten de rangen van de weldenkenden en is dus een slecht mens. Vooral kritische mensen dreigen te maken te krijgen met een ongezonde massa-afkeuring.

Er ontstaat hier een nieuwe vorm van correct denken. Ditmaal gaat het niet om een politieke correctheid, maar wel om een sociale correctheid.

 

Alsof dit niet volstaat, vindt men het nodig ambtenaren aan te werven wier taak het is het reilen en zeilen van ex-coronapatiënten minutieus op te volgen. Wie deze spionage-achtige aanpak ontloopt mag bezoek verwachten: je wordt dus zonder meer gedwongen je privacy op te geven! In Australië wil men zelfs een programma op de persoonlijke communicatie-apparatuur installeren (een ‘app’). Vele Australiërs weigeren dit omdat ze niet zeker zijn dat de overheid dit niet zal misbruiken. Die ontkent in alle toonaarden, maar de geschiedenis moet ons tot grote voorzichtigheid manen. In Israël denken sommigen zelfs aan het inplanten van een chip. Is men in Israël dan de eigen geschiedenis al vergeten? Voorts blijkt dat sommige politie-ambtenaren zich nu al aangetrokken voelden tot het hanteren van nogal twijfelachtige controlemethoden en daarbij hun persoonlijke macht demonstreren.

Sommigen willen zelfs dat de ouderen een extra-coronabelasting betalen. Hiermee wordt de solidariteit onder de generaties onder druk gezet. Als dat geen aanslag is op de grondbeginselen van een democratische samenleving!

 

Beseffen we echt wat hier gebeurt?

 

Natuurlijk zal niemand ontkennen dat dit alles nu met goede bedoelingen geschiedt. Maar wat garandeert dat het altijd zo blijft? Wat als dit soort methoden gaat dienen om bijvoorbeeld ‘extreemrechtsen’ te volgen? Het hek is immers al van de dam. Dus wie garandeert dat de hierboven genoemde ‘bezoeken’ later niet om andere redenen zullen plaatsvinden? Of dat politie denkt het recht te hebben om voortaan ongevraagd een woning binnen te dringen – om welke “ernstige reden” dan ook? Of waarom zou men niet overgaan tot het weghalen van kritische beschouwingen op sociale media?

Alles uit naam van de collectieve gezondheid?

 

Iedereen weet wat hier bedoeld wordt: dit gaat een zeer gevaarlijke weg weg op.

 

Het verder volhouden van het idee van een noodtoestand is verleidelijk voor wie meer controle-instrumenten wil om ‘ongewenst gedrag’ te kunnen opvolgen. En als de kat bij de melk zit, dan likt ze ervan…

 

Noteer nu dat alles gebeurt vanuit een uiterst legitiem uitgangspunt: het nemen van maatregelen om de bevolking te behoeden voor massieve besmetting en massale dood.

Hannah Arendt schreef dat “waar ook het (totalitarisme) aan de macht kwam, het volstrekt nieuwe politieke instellingen voorbracht en alle sociale, wettelijke en politieke tradities van het land in kwestie vernietigde”[1]

 

 

Men kan niet genoeg de aandacht vestigen op het gevaar dat in naam van de volksgezondheid onze democratie à la stoemelinckx afgebroken wordt. Onze huidige toestand lijkt op een staat van beleg. De vraag is gewettigd of de door de media opgewekte collectieve angstpsychose geen ernstiger gevolgen gaat hebben dan de kwaal waartegen men zegt te strijden.

 

Hoe erg Covid-19 ook is, de zaak van de democratie moet ons heilig blijven.

 

 

 

[1] Hannah Arendt. Totalitarism. (Nederlandse vertaling), Boom, 2005, blz. 319

 

Jaak Peeters

Mei 2020

15 thoughts on “Wordt onze democratie ontmanteld?

  1. Vindt men het nodig om ambtenaren aan te werven om ex-corona-patiënten op te volgen ? Ik dacht dat men die taak uitbesteed had aan ziekenfondsen, dit mits een vorstelijke vergoeding (of als verdoken subsidiëring).

  2. Reinhilde Raspoet

    ja jaak we zitten niet in een lock-down(weer engels trouwens he) maar wereld wijd in een staat van beleg Te lang om te vertellen ik meen het als ik zeg dat buiten het feit dat je gelijk hebt met je artikel we moeten opstaan ook en zeker hier in dit land, de mensen worden zo angstig gemaakt met dagelijkse gesprekken in de media, zelf om het uur over corona, dat ze alleen maar daardoor niet meer normaal doen alles moet wijken voor die zogezegde veiligheid en intussen gebeuren er zaken zoals het opzetten van 5 G (reeds 40 gemeenten) Mag ik aanraden van naar “wanttoknow.nl te gaan en daar de nodige artikels te lezen die volgens mij nodig zijn om een juist beeld te krijgen (en dit is geen complot theorie van die webstek)

  3. Roken is ongezond, veroorzaakt dodelijke kanker en kost de gemeenschap tonnen geld. De handel (het bezit) in tabak wordt niet stopgezet. Dus geen enkele kordate aanpak à la corona maatregelen. Wel poging tot responsabilizering met campagnes. Waarom kon die responsabilizerende (Zweedse) aanpak niet met corona !? Niemand stelt de vraag en ik heb er ook zelf geen antwoord op.
    https://www.tijd.be/politiek-economie/internationaal/economie/parkeer-schulden-op-ecb-balans-en-kijk-er-niet-meer-naar-om/10227387
    De corona-nasleep gaat héél diep snijden op alle maatschappelijke vlakken. Hoe gaat de (wanbeherende) overheid zulks managen ???
    Vrees dat we dra onder een héél akelig regime gaan vallen…

  4. jef cassimons

    De democratie is al sinds ettelijke decennia ontmanteld (ook zonder corona). Sinds, binnen de Belgische context, de beslissingsmacht verlegd is van het parlement naar de regering (sindsdien in mv te lezen). Sinds partijen de regeringsleden benoemen. Een logisch gevolg van coalitieregeringen, lees compromisregeringen (met meer en meer partijen). Op zijn beurt een gevolg van het evenredigheidsstelsel (dat er eigenlijk geen is). Zolang de politieke elite (en hun voetvolk) bovenstaande uitgangspunten blijven voor waar aanzien, komt er geen democratische oplossing en zal het politiek absenteïsme blijven toenemen. Mijn voorstel, niet te nemen of te laten, wel voor discussie ontvankelijk, is de rechtstreekse verkiezing van de regering met een absoluut meerderheidsstelsel (twee varianten mogelijk). Wie meer info wenst, vraag ik de nummers van jrg 2020 van ‘Daens Vandaag’ te lezen. In dat tijdschrift verschijnt mijn artikelenreeks ‘Het einde van de parlementaire democratie?’. Met hartelijke groeten.

  5. inventions of typography

  6. European glory, and even after

  7. antiquities. These are the Egyptian papyri

  8. … As a rule, the manuscript is called

  9. among them acquired “Moral

  10. Europe, and in Ancient Russia

  11. Holographicsin

    Europe, and in Ancient Russia

  12. “Julia’s Garland” (fr. Guirlande de Julie)

  13. Century to a kind of destruction:

  14. (palimpsests). In the XIII-XV centuries in

  15. handwritten books were made,

Laat een antwoord achter aan markies Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *